Selam olsun,
Bir süredir bilim, bilim felsefesi ve bilimkurgu üzerine yazıyorum ama buna bugün için ara vereceğim ve uzun süredir yazmak istediğim bir konuyu ele alacağım. Avucumuza sığmayacak kadar özel ve bir o kadar güzel bir konu olduğuna şahitlik edeceksiniz.
Her ne kadar adi bir galaksi tipinde yaşıyor olsak bile en nadide galaksilere sirayet edebiliyoruz. Samanyolumuza adi bir galaksi olarak nitelendirmek istemezdim ama yaygın, basit gibi kelimeler pek istediğim kıvamı sağlamıyordu. Affınıza sığınıyorum.
Bildiğiniz üzere galaksiler genel olarak spiral, lümen ya da elips olarak karşımıza çıkıyor ve bu şekilde bir galaksiyi keşfetmek yüz milyarlarca galaksi sayısına +1 olarak ekleniyor. İlk buluşundan birkaç hafta sonra pek konusu geçirilmiyor. Ne çabuk tüketiyoruz mu demek lazım kedinin ulaşamayacağı ciğere burun kıvırması mı bilemedim.
Galaksiler içinde özel bir ucubemiz bu konuların tamamen dışındadır zira birkaç tane bulunduğu iddia edilse de kesin olarak bir tane olduğunu yazabilirim. Elbette evrende tek bir tane var demek değildir, bizim şimdiye kadar denk geldiğimiz çok nadir bir galaksi türüdür ve adını kendisini bizim için bulan şahsiyetin adından almıştır.
Karşınızda Hoag Nesnesi!
Önce size bu ucube arkadaşımızın fotoğrafını göstermek isterim ki ne üzerine konuştuğumuzu daha belirgin hale getirelim.
Fotoğrafta gördüğünüz üzere muazzam bir kusursuzluğa sahiptir. Diğer galaksilerden farklı olarak merkezinde karadelikten ziyade yıldız topluluğu olabileceği daha yüksek olasılığa sahiptir. Olasılık kesinlik ifade etmez ancak konu hakkında kesin diyebileceğimiz çok az bilgiye sahibiz. Az miktar olan sahip olduğumuz bilgi üzerine mantıki çıkarımlarla bu kanıya varabiliyoruz.
Fotoğrafta gördüğünüz merkezdeki parlak ışık tek bir yıldız değildir zira bu bir yıldız sistemi değil samanyolu gibi galaksidir. Samanyolunun sahip olduğu yıldız sayısıyla kıyaslarsak 8 de 1 i kadar yıldıza sahiptir. Küçük diyebilir miyiz? Hayır!
Samanyolunun çapı 100.000 ışık yılı olarak kabul edilirken Hoag Nesnesinin çapı 120.000 ışık yılı olarak kabul edilmekte. Evet, Samanyolundan daha büyük ama daha az yıldıza sahip olmasının temel nedeni fotoğrafta görüldüğü üzere merkez ile halka arası büyük bir boşluk bulunmasıdır. Peki, gerçekten merkezi ile halka arası boş mu? Bu konuda matematik netlikte bir cevap bulunmuyor ama tahminler var elbette. Bazı tahminler kara delikler bazı tahminler sönük yıldızlar üzerine ama net bir bilgi yok zaten bahsetmek istediğim tarafı bunlar değil.
Halka olarak gözüken kısımda genç ve mavi yüksek kütleli yıldızlar bulunuyorken merkeze doğru daha yaşlı ve kırmızı yıldızlar bulunuyor. İşin garipliği ise bu galaksi nasıl oluşabilir? Sorusudur.
Mesela yapılan çalışmalarda merkez yaşı 5 – 5.5 milyar yaşındayken halka 150 milyon yaşında. Bu halkanın yeni oluşmuş olduğunu gösterebilir ya da halkada oluşan genç yıldızlar merkeze doğru harekete geçerek bir devir daim oluşturabilir.
Sadece bu galaksinin varlığı bile bize evrende bilmediğimiz ne kadar çok şey olduğu konusunda bize ışık tutabilir.
