Prof. Dr. Ethem Derman hocamız bir soruya yazı dizisiyle cevap verdi.
Gezegenlerin Güneşe Olan Ortalama Uzaklıkları Değişiyor mu ?
Son 20 senedir bu konuda çeşitli tartışmalar var. Keşfi yapılan ötegezegenlerin çoğu dev gezegendi ve yine çoğu yıldızına yakındı. Bizim güneş sisteminde ise dev gezegenlerimiz sistemin dışında yani yıldızından çok uzaktadır. Öyleyse bu dev gezegenler yıldızlarından uzakta oluşuyor ama daha sonra içeri yıldızına doğru göç ediyor dediler. Yani model ürettiler.Bizim güneş sisteminde ise genel kanı gezegenler oluştuktan hemen sonra dışarı doğru hareket ettiğine ileri süren bir çok görüş var. Yazının başlığındaki soru Astronomi dergisine sorulmuş, bilimcinin verdiği yanıt hoşuma gittiği için sizinle paylaşmak istedim.
Güneş ile gezegenler arasındaki kütle çekiminin neden olduğu gel-git etkileri uzaklığın değişmesine neden olur ama bu çok küçüktür. Örneğin dünyamız bu yüzden her yıl bir mikrometre (bir saç telinin onda biri) dışa doğru gidiyor.Güneş küçük bir kütlesini merkezinde yakarak enerjiye dönüştürdüğü için kütlesi küçülüyor. Güneş saniyede tonlarca hidrojen yakmasına karşın ömrü boyunca (10 milyar yıl) kütlesinin sadece %0.1’ini kaybeder. Bu kütle azalması yerin güneşten her yıl 1.5 cm uzaklaşmasına neden olur. 10 milyar yılda ise sadece 150 000 km. Dünyamızın güneşe olan ortalama uzaklığı 150 milyon km olduğunu düşünürsek bu uzaklaşmanın ne kadar küçük olduğunu görürüz. Bu etki dışardaki gezegenler için biraz daha büyüktür, örneğin Satürn için yılda 15 cm. 10 milyar yılda ise uzaklığının sadece %1’i kadardır. Sevgilerimle…
