Pluto’yu kalp şekilli yüzey fotoğrafıyla bize gösteren Yeni Ufuklar (New Horizons) aracı yeni bir tartışma açtı. Araç evrende beklenenden daha fazla ışık olduğunu gösterdi. Bu bilgi evrende bildiğimizden daha fazla gökada olduğu anlamına mı geliyor? Yanıt ise kime sorduğunuza bağlı!
Bir teleskopu gökyüzünde herhangi bir yere çevirin. Çevirdiğiniz yerde bir şeyler olma olasılığı çok yüksek: yıldızlar, gökadalar, yıldızlararası gaz. Şimdi, gördüğünüz her şeyin bir an olmadığını düşünün, ne görürdünüz: Siyah bir alan. Doğru mu?
Yeni Ufuklar (New Horizons) ekibindeki araştırmacılara göre yanlış. Pluto, Charon ve Arrokoth adlı bir Kuiper Kuşağı cismini gözleyen Yeni Ufuklar sonra kamerasını uzaklara çevirdi ve yolladığı verilere göre beklenenden daha fazla ışık olduğunu belirledi. Bu bilginin büyük sonuçları olabilir ve evrendeki ışık kaynaklarını hesaplamayı da daha karmaşık duruma getirebilir.
UZAY NE KADAR KARANLIK?
Ekip yıldızlarla dolu galaktik düzlemin altında ve üstündeki yedi bölgede 30 saniyelik 195 pozlama yapmak için Yeni Ufuklar aracındaki LORRI adlı kamerayı kullandı.
Yeni Ufuklar’ı kullanmak istemelerinin nedeni, aracın bulunduğu yere göre uzayı Dünya’da gördüğümüzden 10 kat daha karanlık görmesidir. Dış Güneş Sisteminin tersine Yer yakınlarında çok fazla toz bulunur ve bunlar Güneş ışığını her yöne saçar. Yer merkezli gözlemevleri Zodyak ışığı olarak bilinen bu tozun yayığı ışığı görürler ve kozmik optik arka alan ışığına ilişkin ölçümleri etkiler.
Bundan daha bilindik olan kozmik mikrodalga arka alan ışıması gökyüzündeki tüm görüntülerde yer alan bilinen tüm kaynakların ışığı çıkarılarak elde edilir. Yeni Ufuklar’ın nispeten daha tozsuz bir bölgede olması istenmeyen saçılmaların ve dolayısıyla çıkarılması gereken ışığın daha az olması demektir.
Yine de ilgilenilmesi gereken çok sayıda ışık kaynağı var: yıldızların ve gökadaların ışıkları ile görüş alanına girmeyen yıldız ve gökadaların ışıkları gibi. Bir de kameranın çözemeyeceği kadar sönük yıldız ve gökadalarda var. Tüm bunlar bilgisayar simülasyonları yardımıyla çıkarılabiliyor.
Son olarak gökadadaki tüyümsü yapıları içeren galactic cirrus gözlemlerine bakılarak Samanyolu’nda yıldızlararası ortamdaki tozdan saçılan yıldız ışıkları da görüntüden çıkarıldı.
Tüm bunlara rağmen Yeni Ufuklar ekibinin açıklayamadığı fazladan ışık kaldı. Bu ışık 10 Ocak’ta Astophysical Journal’da yayınlanan makalede kozmik optik arka alan ışığı olarak adlandırıldı. Bu ışık bilinen tüm gökadalardan gelen ışık miktarından daha fazlaydı.
EVRENİN YARISI BOŞ MU YOKSA YARISI DOLU MU?
İşte bu noktada önceki haberle bu bilgi kafaları karıştırıyor. NASA’nın önceki açıklamasına göre evrende bilinenden daha az gökada var. Yani yanıt kime sorduğunuza bağlı olarak değişiyor.
Dört yıldan uzun süre önce evrendeki toplam gökada sayısı Hubble’ın elde ettiği derin uzay görüntülerinden hesaplanmıştı. Buna göre evrende 2 trilyon dolayında gökada olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştı. Bu sayı önceki tahminlerden 10 kat daha fazlaydı.
Yeni Ufuklar’ın çalışmasına göreyse evrende bu kadar gökada yok; yüz milyarlarca gökada var.
FAZLADAN IŞIĞIN KAYNAĞI NE?
Görüntülerdeki tüm ışık çıkarıldığında kalan fazladan ışığın gökadalardan gelip gelmediği net değil. Şimdilik bilinen bu ışığın tüm kataloglarda olmayan bir ışık kaynağı olmasıdır.
Belki de bunun daha basit bir açıklaması var. Kozmik kırmızıöte arka alan deneyini gerçekleştiren bir Japon ekibine göre bunun nedeni Yeni Ufuklar ekibi Samanyolu’ndan kaynaklanan ışığın tam çıkarılmamasıdır.
Öyle de olsa sönük gökadaların yanı sıra sayılamayan birçok ışık kaynağı da bulunuyor. Belki de gökbilimciler gökadaların sönük yıldızların halelerinden gelen ışığı uygun şekilde çıkarmamıştır. Ya da düşünülenden çok daha fazla “kayıp” yıldız var ki bunlar galaksiler arası yüzenler.
Ayrıca keşfedilmemiş karadelikler ve varsayımsal olarak olduğu düşünülen karanlık madde parçacıkları gibi bilinmedik bir şey olma olasılığı da var.
