Dünya’daki gün batımında gökyüzü şeftali rengine benzer görünümdedir. Peki, güneş sistemindeki diğer gezegenlerde gün battığında hangi renkler görünür? Cevap gezegene bağlıdır. Mars’ta güneş mavi bir parıltıyla gelir ve gider. NASA‘ya göre Uranüs‘te gün batımında gökyüzü maviden turkuaza dönüşüyor. Satürn‘ün uydularından biri olan Titan‘da, Güneş ufkun altına dalarken gökyüzü sarıdan turuncuya ve kahverengiye dönüyor.
Kurt Ehler‘e göre, gün batımının renkleri tekdüze değildir, çünkü bu tonlar çoğunlukla her gezegenin atmosferinin ve içindeki parçacıkların güneş ışığını yayma şeklinin bir ürünüdür. Yeryüzünde atmosfer, ışığı mavi ve mor gibi kısa dalga boyuna doğru yaymada daha verimli olan, yani farklı bir yönde soğurma ve yeniden yayma gibi daha etkili olan, çoğunlukla nitrojen ve oksijen olmak üzere küçük gaz moleküllerinden oluşur.
Küçük moleküllerin neden olduğu seçici difüzyon türü Rayleigh Difüzyonu olarak adlandırılır. Bu difüzyon bize öğlen mavi bir gökyüzü verir, ancak günbatımında ve gün doğumunda, güneş ışığının daha uzağa gitmesi gerektiğinde mavi ışık daha fazla dağılır; bunlar görüş alanımıza ulaşan ve gördüğümüz canlı kırmızının tonlarını oluşturan en uzun kırmızı ve sarı dalga boylarıdır.
Ehler, atmosferi gazın hakim olduğu herhangi bir gezegenin, günbatımında daha baskın hale gelen daha uzun dalga boylu renklerin benzer bir modelini izleyeceğini söyledi. Örneğin Uranüs’te, NASA’ya göre, atmosferindeki hidrojen, helyum ve metan gazlarının parçacıkları daha kısa mavi ve yeşil dalga boylarını dağıtırken, daha uzun kırmızı dalga boylarını emer (ancak büyük ölçüde yeniden yaymaz). Bu, gün batımında turkuaz rengine dönüşen parlak mavi bir gökyüzü yaratır çünkü mavi ışık daha uzun yeşilimsi dalga boylarına göre dağılmıştır.
Bir gezegenin atmosferine gazlardan başka bir şey hakimse, gün batımının nasıl göründüğüne dair her şey farklı olacaktır. Mars’taki mavi gün batımını ele alalım. Ehler, Mars için “Atmosferik gazın yoğunluğu buradakinin yalnızca 1/80’i kadardır” dedi. “Difüzyonda daha büyük toz parçacıkları hakimdir. ” diye de ekledi.
Mars gezgini Spirit‘in verilerini kullanan bir 2014 çalışmasında, Ehler ve meslektaşları, Mars tozunun ışığı gaz moleküllerinden çok farklı bir şekilde yaydığını buldu. “Mavi gün batımının nedeni, ışığın bu toz parçacıklarını dağıttığı modeldir” dedi.
Dünyadakiler gibi gaz molekülleri, ışığı her yöne dağıtır. Ehler, bunun tersine, tozun ışığı esas olarak sadece ileri yönde yaydığını söyledi. Ayrıca, toz parçacıkları kırmızı ışığı mavi ışıktan çok daha geniş açılarla saçar. Ehler, mavi ışık çok fazla dağılmadığı için daha yoğunlaştığı için Mars’taki “mavi ışık kırmızı ışıktan yaklaşık altı kat daha yoğun” dedi.
Ehler, “Mars’taki gün batımına baktığınızda, aslında Güneşin diskinin beyaz olduğunu, çünkü ışık Mars atmosferinden geçerken renk değiştirmediğini görüyorsunuz” dedi. Güneşin etrafında mavimsi bir parıltı var. Aynı zamanda dışarıda gökyüzü kırmızımsı görünmeye başlar. O yüzden orada daha büyük açılarla dağılmış kırmızı ışıklar görüyorsunuz. ” diye sözlerine ekledi.
Diğer gezegenlere ve uydulara gelince, atmosferik kompozisyonlarını tam olarak anlamadan gün batımının neye benzeyeceğini tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Ehler, “Bu gök cisimlerinin gazlı bir atmosferi varsa, günbatımında daha uzun dalga boylarında ışık görmeye başlamayı beklersiniz” dedi.
